XX-lecie Międzywojenne

         Czas między I a II wojną światową nie należał do spokojnych. Ludzkość doświadczyła już boleści wojny i obawiała się następnej- „dostała” ją zresztą szybko, bardzo szybko… Nic dziwnego, że doświadczenia z lat 1914-1918 wywarły ogromny wpływ na literaturę następnych lat. Czy w okresie tak ogromnych niepokojów społecznych  i zagrożeń związanych z nowymi broniami i technikami walk, znalazło się miejsce dla literatury romantycznej?

            Lata 1918-1939 to czas rozkwitu twórczości wielu znakomitych literatów- zarówno w Polsce, jak i na świecie. Na początku skupmy się na Polakach. Wybitnym literatem, który urodził się na terenie Rzeczpospolitej jest niewątpliwie Bolesław Leśmian (1877-1937). Tematy  jego   wierszy   są   różnorodne,   lecz   miłość   jest   jednym   z  popularniejszych…   Najsłynniejszy   erotyk   Leśmiana to  chyba  „W malinowym chruśniaku…”. W swych tomikach poezji („Sad rozstajny”,  „Łąka”,   „Napój   Cienisty”)   zawarł     wiele    utworów   o podobnej tematyce. Zacytujmy ten najsłynniejszy…

W malinowym chruśniaku, przed ciekawych wzrokiem
Zapodziani po głowy, przez długie godziny
Zrywaliśmy przybyłe tej nocy maliny.
Palce miałaś na oślep skrwawione ich sokiem.

Bąk złośnik huczał basem, jakby straszył kwiaty,
Rdzawe guzy na słońcu wygrzewał liść chory,
Złachmaniałych pajęczyn skrzyły się wisiory,
I szedł tyłem na grzbiecie jakiś żuk kosmaty.

Duszno było od malin, któreś, szepcząc, rwała,
A szept nasz tylko wówczas nacichał w ich woni,
Gdym wargami wygarniał z podanej mi dłoni
Owoce, przepojone wonią twego ciała.

I stały się maliny narzędziem pieszczoty
Tej pierwszej, tej zdziwionej, która w całym niebie
Nie zna innych upojeń, oprócz samej siebie,
I chce się wciąż powtarzać dla własnej dziwoty.

I nie wiem, jak się stało, w którym oka mgnieniu,
Żeś dotknęła mi wargą spoconego czoła,
Porwałem twoje dłonie - oddałaś w skupieniu,
A chruśniak malinowy trwał wciąż dookoła.

Kazimierz Wierzyński to kolejny z poetów piszący o wielu różnych rzeczach- słynie z poematów o sporcie, ale zajmował się także miłością, czego dowodem jest tomik „Pamiętnik miłości”. Pisał też Tuwim – raczej dla dzieci, ale… to on wymyślił hasło „Miłość ci wszystko wybaczy”, które mógłby stworzyć artysta epoki romantyzmu.

Mimo trudnych czasów miłość była inspiracją dla wielu artystów- także prozaików. „Romans Teresy Hennert” to powieść niezwykle ważna, a także nietypowa. Typowy romans, ale pokazany od oryginalnej strony-  autorka Zofia Nałkowska przedstawia "romans" jako fatalistyczną igraszkę losu. Nie ma od niej ucieczki i nie ma dla niej szczęśliwego zakończenia. Autorka odmalowuje jednak kolejne detale tej niszczycielskiej siły w ścisłym związku z sytuacją polityczno-społeczną, dzięki czemu powieść staje się przejmującym obrazem degeneracji elit politycznych II Rzeczpospolitej.

Motyw miłości pojawia się także w słynnym „Przedwiośniu” Żeromskiego, wczesnych utworach Gombrowicza i innych dziełach polskich pisarzy- mimo trudnych czasów wiara w miłość nie wygasła, choć często używano jej jako metaforę, do pokazania problemów społeczeństwa.

Na  świecie   również   kwitła  literatura  -  Michaił  Bułhakow  w fantastycznej powieści „Mistrz i Małgorzata” przedstawił miłość szczerą i prawdziwą i potraktował ją jako pretekst do wielu niesamowitych wydarzeń z mądrym morałem. Tworzył Ernest Hemingway, szczególnie o wojnie, ale z wątkami miłosnymi”. „Komu bije dzwon” to książka opowiadająca o miłości w czasie wojny domowej w Hiszpanii, właśnie tego autora…

Twórczość Hemingway`a to dobre podsumowanie 20-lecia międzywojennego-  wiele o wojnie, niepokojach i niesprawiedliwości, ale z wieloma pobocznymi wątkami poświęconymi miłości- często nieszczęśliwej  i  nieudanej,  czasem  przedstawionej  jako  metafory.  W okresie tak trudnym, jak ten między dwoma wojnami, miłość również była obecna w dziełach literatury zarówno polskiej, jak i zagranicznej – wiele romantycznych (i nie tylko) utworów czytamy do dziś.

Wojciech Zaręba