Młoda Polska

         Przełom XIX i XX w. w literaturze polskiej nazywamy „Młodą Polską”. Epoka ta była powrotem do filozofii romantyzmu- znów wiodącą  rolę   odgrywały   uczucia,   a   miłość   stała    się    jednym    z najważniejszych tematów dzieł. Jednocześnie rodziło się wiele nurtów filozoficznych takich jak modernizm, dekadentyzm, czy katastrofizm.

            Za największego artystę Młodej Polski uważa się Stanisława Wyspiańskiego  –  prawdziwego   artystę,    zarówno    malarza,    jak   i dramatopisarza. Najwspanialsze dzieło Wyspiańskiego to chyba „Wesele”, cieszący się wielką popularnością po dziś dzień dramat. Wystawione po raz pierwszy w 1901 r. dzieło opowiada o ślubie   poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną – który zresztą miał miejsce naprawdę. Wesele to dramat, który ma wymowę metaforyczną – opowiada o Polsce i problemach Polaków; w wymowie pomagają mu postaci symboliczne jak Chochoł, czy Stańczyk. Ważna jest miłość młodej pary, ważne są miłosne problemy Poety (pierwowzór – Kazimierz Przerwa-Tetmajer), pojawia się wątek zmarłego kochanka. Dramat uchodzi za utwór neoromantyczny.

            Wspomniany został Kazimierz Przerwa-Tetmajer – jest on jednym z najważniejszych twórców Młodej Polski. Sam ten poeta to postać romantyczna - kilkakrotnie zaręczony (m.in. z Laurą Rakowską, z myślą o której napisał wiersz "A kiedy będziesz moją żoną") nigdy nie zawarł małżeństwa. Stworzył osiem tomików poezji, w dużej części zapełnionych utworami o miłości, chociażby „Hymnem do miłości”,  gdzie pisze…

Tyś jest najwyższą z sił, wszystko ulega tobie,

miłości!

Życie jest żądzą, a tyś z żądz największą,

prócz samej żądzy życia; duszą duszy

i sercem serca życia tyś jest,

miłości!

Jeśli największym szczęściem zapomnienie,

bezwiedza i niepamięć własnego istnienia;

toś ty jest szczęściem szczęścia, ty, co dajesz

omdlenie duszy i omdlenie zmysłom

i myśli kładziesz kres upajający,

miłości!

            Któż jeszcze tworzył w tym okresie? Władysław Reymont, wybitny polski noblista, autor Chłopów; Gabriela Zapolska (a propos miłości warto wymienić dzieła -  „Sezonowa miłość. Powieść współczesna”, „Z pamiętników młodej mężatki” i słynna „Moralność Pani Dulskiej”) i Stefan Grabiński.

            W utworach niemal każdego z twórców przełomu wieków wiodącymi tematami były problemy słabej Polski, oraz ludzkie uczucia i rozterki. Epoka ta była nieco moralizatorska i poruszała przede wszystkim sferę uczuciową   człowieka  –  miała  jednak  duży  wkład  w rozwój polskich utworów o tematyce romantycznej, szczególnie dzięki Kazimierzowi Przerwie-Tetmajerowi.